Eva belt op. Peter, haar vriend met wie ze al jaren samenwoonde, is plotseling overleden. Hij had geen testament. Wat nu? Helaas is mijn boodschap niet prettig voor haar: de nalatenschap van Peter gaat volgens de wet naar zijn twee zussen.
Wettelijk vist Eva achter het net, zij krijgt niets. Dat had ze zich nooit gerealiseerd. Paniek! Want ze woont in het huis dat eigendom van Peter was, en nu zijn die zussen dus eigenaar, hoe moet dat?
Nalatenschap ook zonder testament.
Het komt zeer regelmatig voor dat iemand overlijdt zonder testament. Maar testament of niet – er is bij een overlijden vrijwel altijd wél een nalatenschap, immers bijna iedereen heeft wel een zeker bezit – en zo niet, dan zijn er wellicht schulden en ook dat is een nalatenschap!
Het verschil tussen erven met en zonder testament
Indien er een testament is, heeft de overledene zelf keuzes gemaakt over de afhandeling van de nalatenschap. Zoals: wie zijn de erfgenamen, wie krijgt wat, wie gaat alles regelen?
Als er géén testament is, gelden de wettelijke regels en bepaalt de wet dus hoe de nalatenschap verdeeld wordt. Dit wordt ook wel genoemd: ‘erven bij versterf’.
Wie is erfgenaam bij het erven zonder testament?
In de wet is bepaald wie erfgenamen zijn als er geen testament is. Als de overledene gehuwd was, of een geregistreerd partnerschap had, is de partner erfgenaam. Als de overledene kinderen had, zijn die (ook) erfgenaam. Zonder partner en kinderen erven de ouders, broers en zussen. Als ook die ontbreken, gaat het naar de volgende familieleden in de lijn, tot in de zesde graad.
Het komt ook voor dat er helemaal geen familie is, of dat deze niet op te sporen blijkt. Uiteindelijk vervalt de nalatenschap dan aan de Nederlandse Staat.
Soms is het erven zonder testament en volgens de wettelijke regelingen prima, en past dat goed bij de wensen van de overledene. Maar soms valt het ook heel vervelend uit, zoals bij Eva.
Een voorbeeld van wie erft als er géén testament is:
Marieke overlijdt. Zij is getrouwd en samen met haar man heeft ze drie zoons. Het wettelijke erfrecht bepaalt dat zij vier erfgenamen heeft: man en drie kinderen. De wet regelt de bescherming van de langstlevende partner: haar man krijgt alle bezittingen en ook eventuele schulden van Marieke; de zoons krijgen een vordering van elke ¼ deel op hun vader en die valt pas vrij als ook hij overlijdt.
Nog een voorbeeld:
Rik leeft alleen en heeft één broer Kees – met wie de verstandhouding uitgesproken slecht is. Toch, als Rik overlijdt, gaat zijn hele bezit naar Kees, dat is zijn meest naaste familie. Met een testament hád Rik het anders kunnen regelen.
Of deze situatie:
Joke overlijdt. Ze woont samen met haar vriend en samen hebben ze een dochter. Met haar vriend heeft ze niets formeel geregeld. Hij is dan ook geen erfgenaam van Joke. Erven zonder testament zegt dan dat hun dochter alles erft.
Tot slot:
Karel is weduwnaar en heeft een zoon en een dochter. Hij is hertrouwd met Coby. Als Karel overlijdt, hebben de kinderen recht op uitbetaling van de vordering die ze nog op Karel hebben vanwege het overlijden van hun moeder. De nalatenschap van Karel zelf blijft volgens de wettelijke langstlevendenregeling helemaal bij Coby en de kinderen krijgen een nieuwe vordering op háár. Pas als Coby ook overlijdt, wordt die vordering uitbetaald – als er dan nog iets over is.
Testament: meer dan aanwijzen erfgenamen.
Een testament regelt niet alleen wie erfgenaam is. In een testament staat bijv. ook of een aangehuwde partner van een erfgenaam meedeelt in de erfenis als er een gemeenschap van goederen is. Ook wel bekend als ‘de uitsluiting van de koude kant’. Zonder testament, dus volgens de wet, zullen partners die in gemeenschap van goederen gehuwd zijn, mede-erfgenaam zijn.
Ook kun je in een testament aangeven wie je aanwijst om alles na je overlijden te regelen; de executeur. Zonder testament moeten de erfgenamen het samen regelen. Dus ook als de erfgenamen bijvoorbeeld 13 neven en nichten van de overleden oom zijn; zij moeten het dan samen over alles eens zien te worden. In zo’n situatie is het verstandig om gezamenlijk een gevolmachtigde aan te wijzen die dan namens iedereen de zaken afhandelt.
Ook kun je in een testament bepaalde zaken fiscaal gunstig regelen. Zonder testament kan dat dus niet.
Met of zonder testament, de wettelijke basis ligt in het Burgerlijk Wetboek, met name boek 4 dat over erfrecht gaat. Ook is de Successiewet zijn vele bepalingen opgenomen die zonder testament van kracht zijn.
Wat als er geen erfenis is?
Stel nou dat er geen testament is en de overledene laat alleen schulden na? Ook in dat geval erven de wettelijke erfgenamen – alleen nu bestaat de erfenis uit schulden. Als een wettelijke erfgenaam daar niet voor wil opdraaien, kan deze de erfenis verwerpen of beneficiair aanvaarden.
Hoe ging het verder met Eva?
De Eva waar dit verhaal me begon, woonde na het overlijden van haar vriend Peter dus opeens in het eigendom van zijn zussen. Gelukkig was de verstandhouding in de familie erg goed. De zussen gaven Eva een jaar om andere woonruimte te vinden, en in de tussentijd ging ze hen huur betalen. Zo kwamen ze er snel en goed uit. Maar het had ook heel anders kunnen lopen…
Neem contact op Ga terug naar het overzicht