Als een dierbare overlijdt, komt er van alles op je af. En zelf heb je waarschijnlijk ook het idee dat er van alles móét gebeuren! Inderdaad zijn er allerhande beslissingen te nemen en dingen te regelen. Sommige zaken moeten snel, andere kunnen echter heus wel even wachten. En in alle emoties is het niet altijd makkelijk om een onderscheid te maken tussen wat nu echt moet en wat (nog) niet. We geven je een globaal overzicht.
Regelen vóór de uitvaart
Heeft de overledene vooraf wensen kenbaar gemaakt, bijvoorbeeld begraven of cremeren, welke uitvaartondernemer, wel of niet opbaren etc? Kijk of er ergens iets vastgelegd ligt. Soms heeft iemand een speciale uitvaartexecuteur aangewezen in het testament. Soms ook heeft de overledene al contact gehad met een uitvaartondernemer en daar al van alles mee afgesproken.
Veel mensen hebben een uitvaartverzekering. Kijk of je een polis kunt vinden. Soms is een polis aan een bepaalde uitvaartverzorger gekoppeld, vaak ook niet; zoek uit of je vrije keuze hebt wie je inschakelt. Het maakt ook echt uit of het een naturapolis is of een kapitaalverzekering, bespreek vooraf de mogelijkheden met de uitvaartondernemer.
Wie ga je uitnodigen voor de uitvaart? Ook hierbij zijn de wensen van de overledene natuurlijk uitgangspunt. Misschien wilde deze bepaalde mensen daadwerkelijk uitnodigen voor de plechtigheid, en anderen alleen (achteraf) een kennisgeving sturen? Misschien zijn bepaalde mensen echt niet welkom?
Wees heel zorgvuldig bij deze keuzes, je kunt dit maar één keer doen, en het is heel pijnlijk als je er te laat achter komt dat je iemand die heel belangrijk was voor de overledene, vergeten bent uit te nodigen.
Er zijn ook andere, praktische, zaken. Als er niemand meer in het huis van de overledene woont, zorg dan dat de koelkast leeg is en dat er geen bederfelijke levensmiddelen meer zijn.
Als er kostbaarheden in de woning zijn, kan het raadzaam zijn om deze ergens veilig op te slaan, vanwege het risico van inbraak. Doe dat niet op eigen houtje, stem dit af met andere betrokkenen. Anders kun je het verwijt krijgen dat je je onterecht spullen hebt toegeëigend. Probeer ook uit te vinden wie een sleutel van de woning heeft, het beste kun je die allemaal proberen terug te krijgen. Je wilt immers niet dat er mensen op eigen houtje in de woning gaan rondsnuffelen. En zijn er huisdieren? Dan zul je daar snel een oplossing voor moeten zoeken, en dat kan in eerste instantie best een tijdelijke oplossing zijn.
Pas op, ben je erfgenaam en weet je niet zeker of er een positieve nalatenschap is? Gedraag je dan niet als een zogenaamde zgn ‘zuiver aanvaardende erfgenaam’. Gebruik bijvoorbeeld niet het bankpasje van de overledene om betalingen te doen.
Regelen na de uitvaart (korte termijn)
Het is erg belangrijk om te weten of de overledene een testament heeft gemaakt of niet. Misschien zijn er meerdere versies? Die met de laatste datum is geldig. Dus ook als het al heel oud is. Bij het Centraal Testamentenregister kunt je online achterhalen of er een testament is en bij welke notaris dat is opgemaakt.
Is in het testament een executeur benoemd? Dan is die als eerste aan zet.
Weet je zeker dat er geen testament is? Dan bepaalt de wet wie er erfgenaam is.
Als je erfgenaam of executeur bent, probeer er dan eerst achter te komen of er kans dat de nalatenschap negatief is, ofwel dat er meer schulden zijn dan bezittingen. Als je zelf niet aansprakelijk wilt worden voor die schulden, is het van groot belang dat je je niet als zuivere erfgenaam gedraagt. Je kunt besluiten om de erfenis te verwerpen, dan neem je afstand van alles. Dat moet je dan melden bij de rechtbank. Dat is wel een ingrijpende beslissing, denk daar goed over na. Je kunt ook kiezen voor een zogenaamde beneficiaire aanvaarding, dan ben je wel erfgenaam, maar niet aansprakelijk voorn de schulden. Ook dat regel je bij de rechtbank en dan moet je een bepaalde procedure volgen. Zie hiervoor elders op deze site. Geen paniek, je hoeft dit allemaal niet heel snel te beslissen, daar mag je echt de tijd voor nemen. Sowieso heb je een zogenaamd ‘recht van beraad’ gedurende de eerste drie maanden na overlijden.
Regelen na de uitvaart (lange termijn)
Als je als erfgenaam zuiver kunt aanvaarden, maak dan een plan wat en hoe er moet gebeuren en wie wat doet. Doe je alles zelf of haal je er hulp bij? De NalatenschapsMakelaar kan je ondersteunen als je er zelf niet uitkomt, of als je hiervoor de tijd of de kennis mist. Als je met meerderen bent, kun je dan iemand aanwijzen die voor allen kan optreden of verdeel je de taken? Ook hiervoor kun je de NalatenschapsMakelaar inschakelen, die kan als je wilt als gevolmachtigde de hele afhandeling van de erfgenamen overnemen. Nog een belangrijke vraag: wil je alles snel afhandelen of neem je alle tijd voor zorgvuldigheid, voor rouw en afscheid?
Moet je naar de notaris?
Veel mensen denken dat je na een overlijden meteen naar de notaris moet. Dat is echter niet altijd zo, veel dingen kun je zelf doen. Voor sommige zaken heb je echter wel een notaris nodig. Je hebt als erfgenaam bijvoorbeeld niet zomaar toegang tot de bankrekening van de overledene, daar heb je meestal een notariële Verklaring van Erfrecht voor nodig. Misschien had je een machtiging van de bank, maar realiseer je wel dat die vervalt met overlijden zodat je die formeel gezien niet meer kunt gebruiken. De bank vraagt meestal zo’n Verklaring van Erfrecht. Als het saldo van de rekening gering is, kun je soms ook zonder zo’n (dure) verklaring het geld opnemen, dat is per bank anders geregeld.
Als er een huis verkocht moet worden, heb je wel altijd deze VvE nodig.
Welke zaken automatisch gebeuren
Sommige dingen gebeuren ‘automatisch’. De uitvaartondernemer meldt het overlijden bij de gemeente en dan worden allerlei instanties daarvan op de hoogte gebracht, zoals de belastingdienst, ziektekostenverzekeringen, pensioenfonds etc.
Andere opzeggingen moet je zelf regelen, zoals abonnementen, lidmaatschappen, (mobiele) telefoon, bij een huurwoning de huur opzeggen etc. Pas op met het opzeggen van woonverzekeringen voordat je de woning hebt leeggemaakt, immers een onbewoond huis heeft meer kans op inbraak. Een auto moet liefst binnen 5 weken overgeschreven worden op een andere naam, bijv. door deze te verkopen.
Wat is de nalatenschap?
Maak een overzicht van wat je kunt achterhalen aan bezit, de waarde ervan en zeker ook van eventuele schulden. Zoek naar documenten die een waarde kunnen onderbouwen, bijv. een aankoopnota of taxatierapport of een leningovereenkomst. Welke rekeningen of achterstanden zijn er die nog betaald moeten worden? Behalve uit de administratie kun je ook veel belangrijke informatie uit de bankrekening afleiden. Daarop kun je namelijk zien welke betalingen de overledene doorgaans deed. Bekijk ook wat er aan spullen is die je kunt verdelen. Wacht wel met verdelen en spullen meenemen tot je zeker weet wie de zuivere erfgenamen zijn en wie niet!
Is de woning een huurwoning? Overleg dan met de verhuurder hoe je de woning op moet leveren. Een koopwoning moet verkocht worden, ook om de vaak aanwezige hypotheek af te kunnen lossen.
Als alles duidelijk is en de verdeling bepaald is, is het verstandig om altijd nog een bedrag te reserveren voor onverwachte zaken die achteraf kunnen komen. Vooral nog te verrekenen toeslagen (zorg of huur) of eindafrekeningen van bijv. een ziektekostenverzekering komen vaak pas na geruime tijd binnen.
En uiteraard zijn er nog belangrijke aspecten zoals de aangifte erfbelasting en de aangifte inkomstenbelasting over de laatste jaren.
Een nalatenschap is een hele klus!
In het voorgaande hebben we allerlei zaken opgesomd die je kunt tegenkomen na een overlijden. Deze lijst is absoluut niet compleet, er kan van alles gebeuren, verwacht en onverwacht. Het is een hele klus om alles goed te regelen.
Je hoeft het echter niet alleen te doen. Als je hulp nodig hebt: De NalatenschapsMakelaar staat voor je klaar om je te helpen met advies en praktische ondersteuning.
Ga terug naar het overzicht